Mantarlar, toprakta yetişen ve şapka ve sap gibi yapılardan oluşan bir türüdür. Lezzetli ve besleyici olmalarının yanı sıra, tıbbi ve bilimsel açıdan da büyük öneme sahiptirler.
Mantarın Muhteşem Dünyası: Lezzetli ve Sağlıklı Bir Yolculuk
Mantarlar, toprakta yetişen ve şapka ve sap gibi yapılardan oluşan bir türüdür. Lezzetli ve besleyici olmalarının yanı sıra, tıbbi ve bilimsel açıdan da büyük öneme sahiptirler.
Mantar Çeşitleri:
Dünyada 14.000’den fazla mantar türü bulunmaktadır. Bunlardan sadece 2.000 tanesi yenilebilir. Türkiye’de en yaygın olarak bilinen ve tüketilen mantar türleri arasında;
- Mantar (Agaricus bisporus): Beyaz veya kahverengi şapkalı, en yaygın mantar türü.
- İstiridye mantarı (Pleurotus ostreatus): Gri veya kahverengi şapkalı, yelpaze şeklinde mantar.
- Kavak mantarı (Pleurotus eryngii): Mavi-gri şapkalı, etli ve lezzetli mantar.
- Horoz ibiği mantarı (Cantharellus cibarius): Huni şeklinde, sarı-turuncu renkli, aromalı mantar.
- Bay Bolete (Boletus edulis): Kahverengi şapkalı, süngerimsi alt yüzeyi olan, lezzetli mantar.
Mantarın Besin Değeri:
Mantarlar, protein, vitamin ve mineraller açısından zengin bir besindir. Düşük kalorili ve yağsız olmaları nedeniyle diyet yapanlar için idealdir. Mantarlarda A, B, C ve D vitaminleri, potasyum, fosfor ve selenyum gibi mineraller bulunur.

Mantar Yıkanmalı mı Yoksa Yıkanmamalı mı?
Mantarlar, süngerimsi bir dokuya sahip oldukları için suyla yıkandıklarında suyu emerler. Bu durum, mantarların lezzetini ve dokusunu bozabilir. Ayrıca, suyla yıkama işlemi mantarların üzerinde bulunan kirleri ve bakterileri içeriye nüfuz ettirerek mantarların bozulmasına neden olabilir.
Dolayısıyla mantarları yıkamak yerine:
- Yumuşak bir fırça veya nemli bir bezle temizleyebilirsiniz.
- Akan su altında tutmak yerine, bir kaseye su koyup mantarları bu suda hafifçe bastırarak yıkayabilirsiniz.
- Hemen pişirmek önemlidir. Yıkanan mantarlar buzdolabında saklanırsa, suyunu emerek yumuşayabilir ve lezzetini kaybedebilir.
Mantarları yıkamanın tek istisnası:
- Çok kirliyse suyla yıkanabilir. Ancak bu durumda mantarı yıkadıktan sonra kağıt havlu ile kurulamanız önemlidir.
Mantar Yemekleri:
Mantarlar, birçok farklı yemeğin ana malzemesidir. Mantar çorbası, mantar sote, mantarlı tavuk, mantarlı makarna ve mantarlı pizza gibi birçok lezzetli tarifte mantar kullanılır.
Mantar Pişirme Teknikleri:
Mantarlar, farklı pişirme teknikleri ile pişirilebilir. Mantarlar sotelenebilir, fırınlanabilir, ızgara yapılabilir veya çorbalara ve salatalara eklenebilir.
Mantarın Zararları ve Faydaları
Faydaları:
- Bağışıklık Sistemini Güçlendirir: Mantarlarda bulunan beta-glukanlar bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur.
- Kanseri Önler: Mantarlarda bulunan antioksidanlar serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını önleyerek kansere karşı koruma sağlayabilir.
- Kalp Sağlığını Korur: Mantarlarda bulunan potasyum ve lif kalp sağlığını korumaya yardımcı olur.
- Kilo Vermeye Yardımcı Olur: Mantarlar düşük kalorili ve yağsız olmaları nedeniyle kilo vermeye yardımcı olabilir.
- Kan Şekerini Dengeleme: Mantarlarda bulunan lif kan şekerinin ani yükselmesini ve düşmesini önler.
- D vitamini kaynağı: Mantarlar, güneş ışığı olmadan da D vitamini sentezleyebilen nadir besinlerden biridir.
- B vitaminleri: Mantarlar, B1, B2 ve B3 vitaminleri gibi birçok önemli B vitamini içerir.
- Mineraller: Mantarlar, potasyum, fosfor, selenyum ve magnezyum gibi önemli mineraller açısından zengindir.
Zararları:
- Mantar zehirlenmesi: Zehirli mantar tüketimi, ölümcül olabilen mantar zehirlenmesine neden olabilir. Yenilebilir mantarları zehirli mantarlardan ayırt etmek için bilgi sahibi olmak veya uzmanlardan yardım almak önemlidir.
- Alerjik reaksiyonlar: Bazı kişilerde mantarlara karşı alerjik reaksiyonlar görülebilir. Mantar tükettikten sonra kaşıntı, kurdeşen veya nefes darlığı gibi belirtiler yaşarsanız, doktora başvurmanız önemlidir.
- Mide rahatsızlıkları: Hassas mideye sahip kişilerde mantarlar hazımsızlık veya şişkinlik gibi mide rahatsızlıklarına neden olabilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Mantarları güvenilir kaynaklardan satın alın.
- Yenilebilir mantarları zehirli mantarlardan ayırt etmek için bilgi sahibi olun veya uzmanlardan yardım alın.
- Mantarları iyice pişirerek tüketin.
- Mantar tükettikten sonra herhangi bir alerjik reaksiyon veya mide rahatsızlığı yaşarsanız, doktora başvurun.
Mantar ile İlgili İlginç Bilgiler:
- Dünyanın en pahalı mantarı, kilogram fiyatı 2.000 Euro’yu aşan “trüf mantarı”dır.
- Mantarlar, güneş ışığı olmadan da büyüyebilen tek canlı türüdür.
- Mantarlar, 2 milyar yıldan fazla süredir varlığını sürdüren bir canlı türüdür.
- Yaşayan en büyük mantar bal mantarıdır (Armillaria ostoyae) kapladıği alan, daha doğrusu büyüklüğü 965 hektar. Bir başka ifadeyle 9.650.000 m2.